Proeflezers zijn lezers die jouw boek als het ware voorproeven en feedback geven, zodat je kan testen of je verhaal goed overkomt. In deze blog deel ik de wat je vooral wel en niet moet doen als je samenwerkt met proeflezers.
Wat je beter niet kunt doen als je proeflezers vraagt:
Het voelt misschien veilig, maar vraag niet alleen mensen die je heel goed kent. Je moeder, partner of beste vriend zal niet zo gauw kritisch tegen je zijn. Daarnaast weten zij waar jij mee bezig bent, ze kennen jouw voorgeschiedenis, dus ze hebben aan een half woord genoeg.
Een oproep plaatsen in een algemene Facebookgroep is niet zo handig. Je weet immers maar weinig over de mensen die hierop reageren, waardoor je hun mening niet op waarde kan schatten.
Vraag niet te veel mensen: twee tot vijf proeflezers is voldoende. Zoveel mensen, zoveel meningen. Wanneer je boek gelezen wordt, zal elke lezer het een beetje eigen maken. De één heeft gister iets meegemaakt, waardoor juist dat voorbeeld hem geweldig aanspreekt, de ander heeft eens eerder een boek gelezen waar jouw titel een beetje op lijkt, dus is het continu met dat boek aan het vergelijken. En als je onderbouwde feedback krijgt van tien personen is de kans groot dat je niet meer weet waar je het zoeken moet.
Betrek proeflezers niet te vroeg bij het schrijfproces. Natuurlijk is het fijn om feedback te krijgen als je net bezig bent met je boek, maar als je zelf nog niet zo goed weet wat je wil en waar het heen gaat, kun je beter even brainstormen of sparren met een schrijfcoach. Anders blijf je continu je teksten aanpassen aan de wensen van anderen en luister je te weinig naar wat jouw boodschap daadwerkelijk is. Zie het proeflezen echt als een test, die vlak voor de redactie plaatsvindt.
Wat je wel moet doen als je proeflezers vraagt:
Zorg dat je goed weet wie jouw ideale lezer is. Natuurlijk kan je boek door zowel mannen als vrouwen gelezen worden, maar als je maar één persoon zou mogen uitkiezen die jouw boek gaat lezen, wat voor persoon zou dit dan zijn? Stel dat het een vrouw is, hoe ziet ze eruit? Hoe oud zal ze dan zijn? Heeft ze een relatie en kinderen? Waar woont ze en wat voor werk doet ze? Wat voor tijdschriften leest ze en wat is haar favoriete boek? Maak het zo specifiek mogelijk.
Stel vervolgens een divers groepje samen: een man en een vrouw, een ondernemer, werknemer en/of leidinggevende, iemand binnen en iemand buiten jouw vakgebied, je ideale lezer en iemand die hier net buiten valt. Dit helpt je om de feedback beter te wegen. Stel dat jouw ideale lezer een zelfstandig ondernemende vrouw van 45 is, dan is het fijn om te weten dat je boek ook vrouwen van 25-30 aanspreekt, die werknemer zijn en een leidinggevende functie ambiëren. Is een man van 53 kritisch over een belangrijk hoofdstuk? Dan weet je: dit spreekt hem waarschijnlijk niet aan, maar voor mijn doelgroep is dit wel degelijk van belang.
Geef duidelijk aan wat je van je proeflezers verwacht. Dat maakt het voor hen ook makkelijker. Als je alleen vraagt: 'Laat maar weten wat je ervan vindt', dan is de kans groot dat je een antwoord krijgt waar je niet zoveel aan hebt, zoals ‘goed’, ‘leuk’, ‘inspirerend’. Fijn om te horen natuurlijk, maar niet iets waarmee je je manuscript kunt verbeteren.
Stel feedbackvragen op en maak die heel concreet. Bijvoorbeeld: - Wat was echt een eyeopener en waarom? - Waar raak je de draad kwijt? (In plaats van 'loopt het lekker' of 'wat vind je van de volgorde'.) - Welk hoofdstuk vond je het best en waarom? - Welk hoofdstuk vond je het zwakst en waarom?
Laat ook ruimte open voor aanvullende opmerkingen.
Proeflezers zijn meestal geen professionals. Ze bekijken je verhaal puur als lezer en geven feedback vanuit hun persoonlijke smaak. Daarom zal niet alle feedback even bruikbaar zijn. Als je niet alleen wil weten wat er goed is en wat er beter kan, maar ook hóe het beter kan en welk effect dit zal hebben, dan kun je beter feedback vragen aan een schrijfcoach.
Wil je weten hoe ik je verder kan helpen in een feedbacksessie? Meer info vind je op mijn website. En maak gerust een afspraak om even kennis te maken.
Comments