Hoe eerlijk mag je zijn in een boek? Wat je moet weten als je over echte mensen schrijft

Je schrijft een boek over je eigen ervaringen. Jouw verhaal, jouw waarheid. Maar wat als er anderen in voorkomen? Wat als je schrijft over familie, collega’s, een ex-partner? Hoe zorg je dat je eerlijk en authentiek blijft, zonder grenzen te overschrijden?

Toen ik mijn boek Zonder verwachting schreef, over mijn onvervulde kinderwens, liep ik hier zelf ook tegenaan. Ik open mijn boek met een auto-ongeluk, dat ik niet alleen meemaakte: mijn ex-vriend zat naast mij, achter het stuur. Ik voelde dat ik mijn verhaal niet wilde delen zonder hem op de hoogte te stellen. Maar ik wilde ook puur en eerlijk over onze relatie schrijven. Hoe vertel ik mijn waarheid, zonder iemand anders tekort te doen?

Dit is een van de grootste dilemma’s voor auteurs van persoonlijke verhalen. Als schrijfcoach begeleid ik dagelijks ondernemers en ervaringsdeskundigen die hun verhaal willen delen. En een van de meest gestelde vragen is:

'Mag ik dit zo opschrijven?'

Mijn antwoord? Dat hangt ervan af. Want schrijven over echte mensen brengt verantwoordelijkheid met zich mee. In dit blog deel ik 4 sleutels — en die ik ook inzet in de masterclass Privacy van personages —om zorgvuldig om te gaan met privacy in je boek.

1.     Jouw perspectief

Jouw ervaring is van jou. Maar anderen kunnen diezelfde situatie heel anders hebben beleefd. Daarom is het belangrijk om vanuit je eigen perspectief te schrijven. In plaats van te oordelen (Hij is boos), laat je de lezer zien wat jij waarnam (Hij denderde met zware stappen de trap af). Zo blijf je dicht bij jouw beleving.

Dit noemen we ook wel show don’t tell — en het is niet alleen krachtiger, maar ook respectvoller.

2.     Anonimiseren

Soms is het nodig om namen, locaties of details aan te passen. Dit kan helpen om privacy te waarborgen zonder de essentie van je verhaal te verliezen. Maar let op: een andere naam geven is vaak niet genoeg als de context herkenbaar blijft.

Wat helpt: personages samenstellen. In plaats van één klant letterlijk te beschrijven, kun je een personage maken op basis van drie verschillende klanten. Of vier vriendinnen samensmelten tot één herkenbaar bij-personage. Zo bescherm je anderen én blijft je verhaal kloppen.

3.     Toestemming en openheid

Soms is het goed om betrokkenen te informeren of zelfs toestemming te vragen. Niet alles hoeft zwart-op-wit vastgelegd te worden, maar een open gesprek kan veel spanning wegnemen. Vaak maak je het in je hoofd veel erger dan de reactie uiteindelijk is.

In de masterclass Privacy van personages deel ik naast de reactie van mijn ex-partner op mijn boek, ook verschillende stappen die je kan zetten om contact op te nemen én een voorbeeldmail die je kan sturen aan de personages in jouw boek.

4. Intentie van je boek

Is contact niet wenselijk, mogelijk of voelt dit niet goed? Vraag jezelf dan af:

Wat wil ik bereiken met mijn boek?

Wat wil je overbrengen op de lezer? Jouw missie is niet je onschuld bewijzen of de lezer overtuigen van jouw gelijk. Je wilt herkenning bieden, inzichten delen, en de ander raken of helpen.

Kijk nog eens naar je verhaal met dat in gedachten. Zijn alle details echt nodig voor de lezer? Kun je eigenaarschap nemen voor jouw rol, en formuleren zonder te beschuldigen? Wat kun je verzachten of milder formuleren zonder de essentie kwijt te raken?

Een schrijfcoach kan je hierbij helpen. Iemand die met je meeleest, je helpt nuanceren, zonder jouw verhaal af te zwakken.

Vertel jouw verhaal zonder grenzen te overschrijden

Je verhaal delen kan helend zijn. Voor jezelf, maar ook voor anderen die zich erin herkennen. Maar het vraagt ook moed én verantwoordelijkheid. Door zorgvuldig met privacy om te gaan, creëer je een boek dat raakt én rechtdoet aan iedereen die erin voorkomt.

Wil je leren hoe je dat doet?

In mijn masterclass Privacy van personages deel ik de inzichten die ik zelf toepaste bij het schrijven van Zonder verwachting. Je leert hoe je jouw verhaal veilig en respectvol vertelt, zonder in te leveren op authenticiteit.

Meer weten? Bekijk de masterclass Privacy van personages