Als je een manuscript aan het schrijven bent of geschreven hebt, kun je het aan iemand anders laten lezen ter verbetering en beoordeling. Maar het is best eng om de tekst waar je al zo lang aan bezig bent geweest, waar je al je ziel en zaligheid in hebt gestopt, door iemand te laten lezen - laat staan becommentariëren!
Probeer eerst zelf een kritische blik op je verhaal te werpen. Schrijven is herschrijven, wordt niet voor niets gezegd. Maar hoe doe je dat?
Iedereen heeft een blinde vlek voor zijn eigen teksten, daarom is het belangrijk dat je ten eerste afstand neemt van je tekst, letterlijk en figuurlijk. Zorg ervoor dat je niet te veel ‘in’ je verhaal zit. Neem hiervoor de tijd; leg je tekst even weg en zorg dat je je ergens anders mee bezig houdt. Deze fase kan dagen of weken duren.
Analyseer vervolgens je verhaal. Schrijf kort op wat de belangrijkste gebeurtenissen of onderwerpen zijn die je behandelt. Wat zijn de hoofdlijnen? Hebben de gebeurtenissen een logische volgorde? Klopt de opbouw van de onderwerpen? Pas de volgorde aan een wees niet bang om zijpaden of omwegen te schrappen.
Nu begint het echte herschrijven. Houd de hoofdlijnen goed in je achterhoofd. Staat elk woord, elke zin in dienst van je verhaal? Herhaal je niet te veel? Bekijk goed of je je woorden niet ter opvulling gebruikt. Kun je het niet veel makkelijker en korter zeggen? Kun je iets met één handeling laten blijken, in plaats van het met veel woorden te beschrijven?
Door je verhaal meerdere keren te herschrijven, leer je het van een afstandje te bekijken en zal je ook beter met kritiek om kunnen gaan. Als je een versie hebt waar je tevreden over bent maar die nog wel voor verbetering vatbaar is, kun je het eens door iemand anders laten lezen.
Maak gebruik van verschillende proeflezers: iemand die veel van het onderwerp waarover je schrijft af weet en iemand die er juist niets over weet, iemand die jou goed kent en iemand die jou niet of amper kent, een leek en een professional. Wil je je manuscript door mij laten lezen en beoordelen? Kijk dan op: elibrotekstenredactie.com.
Hierboven stelde ik de vraag: herhaal je niet te veel? Een stijlfout die veel gemaakt wordt en waar ik goed op let, is de drieslag. Veel schrijvers hebben de neiging om één gebeurtenis op drie verschillende manieren te beschrijven. Het bekendste voorbeeld hiervan is: ‘Hij kwam, hij zag, hij overwon.’
Als stijlfiguur kan herhaling soms goed werken, vooral als je naar een climax of anticlimax toewerkt. Maar doe je dit te vaak, dan wordt het vervelend. Meestal komt het veel sterker over als je iets in één keer goed beschrijft, in plaats van drie pogingen te doen.
Dus: ‘Ze zag aan zijn ogen dat hij aarzelde.’ En niet: ‘Ze zag aan zijn ogen dat hij aarzelde, twijfelde en in dubio stond.’